Od kilku miesięcy wiemy, że w okręgu szczecińskim koła łowieckie nie regulują swoich zobowiązań. Powodem jest między innymi pandemia i całkowita zapaść polowań komercyjnych.
Na katastrofalną sytuację nakłada się wojna i wzrost cen płodów rolnych. Wiele kół łowieckich nie będzie miało w tym sezonie środków, aby zapłacić za szkody łowieckie. W dziewięciu okręgach populacja jeleni i dzików jest stanowczo za wysoka. Aby ochronić uprawy myśliwi muszą mieć możliwość odstrzału jeleniowatych.
Od wielu lat w naszym środowisku dyskutowaliśmy o odstrzale łaniek (łań w drugim roku życia). Nasi zachodni sąsiedzi w ten sposób regulują pogłowie jeleni i chronią uprawy.
W obecnej sytuacji resort postanowił zmienić okresy polowań na terenie trzech województw (lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego). Na byki w drugim roku życia (szpicaki) będzie mona polować już od 1 czerwca do końca lutego, a na łańki od 1 czerwca do dnia 31 lipca.
W bardzo rzeczowym uzasadnieniu (które publikujemy na końcu) resort napisał że: „Populacje jelenia szlachetnego i daniela (gatunku obcego w naszym kraju) w ww. województwach zwiększają sią lub utrzymują na wysokim poziomie. Sytuacja taka jest konsekwencją m.in. poprawy warunków żerowych w następstwie zmian w strukturze zasiewów (rosnąca popularność uprawy kukurydzy i rzepaku), a także w strukturze lasów (wzrost udziału gatunków liściastych). Nie bez znaczenia jest także globalne ocieplenie. Skutkiem polepszenia warunków środowiskowych jest poprawa kondycji zwierząt, a ta prowadzi do zwiększenia udziału samic przystępujących do rozrodu, głównie w grupie osobników w 2. roku życia.”
Na terenie wspomnianych trzech województw proponuje się również wydłużenie możliwości odstrzału cielaków, na które będzie można polować do 31 marca. Zaproponowane zmiany okresów polowań resort oparł na badaniach prowadzonych na terenie Ośrodka Hodowli Zwierzyny w Zielonce przez Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu.
W naszym kraju nie polowaliśmy latem na jelenie oraz daniele i dla wielu myśliwych proponowane zmiany mogą być zaskoczeniem. Jednak w obecnej sytuacji szczególnie dla kół, gdzie jelenie bytują i wyrządzają szkody w okresie letnim, a po żniwach migrują do lasu – myśliwi byli pozbawieni możliwości ochrony upraw.
W zeszłym roku polskie sokolnictwo zostało wpisane na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego ludzkości UNESCO. To było wielkie osiągnięcie! Ministerstwo Klimatu i Środowiska robi niewątpliwy ukłon w stronę sokolników i chce pozwolić tej nielicznej grupie – kultywującej piękne tradycje – rozpocząć polowania na bażanty od 1 września, kuropatwy od 11 września, a na zające od 1 września do końca stycznia.
Projekt rozporządzenia
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA KLIMATU I ŚRODOWISKA )
z dnia…………….…….
zmieniające rozporządzenie w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne
Na podstawie art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie
(Dz. U. z 2020 r. poz. 1683 i 2320 oraz z 2021 r. poz. 1718 i 2112 ) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz. U. poz. 459, z 2009 r. poz. 1303, z 2014 r. poz. 1901, z 2017 r. poz. 1487, z 2021 r. poz. 1244 oraz z 2022 r. poz. 714) w § 1 w ust. 1:1) pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) jelenie szlachetne:
a) byki:
– w drugim roku życia – od dnia 21 sierpnia do końca lutego, a na terenie województw lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego od dnia
1 czerwca do końca lutego,
– w trzecim i kolejnym roku życia – od dnia 21 sierpnia do końca lutego,
b) łanie:
– w drugim roku życia – od dnia 1 września do dnia 15 stycznia, a na terenie województw lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego – od dnia
1 czerwca do dnia 31 lipca oraz od dnia 1 września do dnia 15 stycznia,
– w trzecim i kolejnym roku życia – od dnia 1 września do dnia 15 stycznia,
c) cielęta – od dnia 1 września do końca lutego, a na terenie województw lubuskiego, wielkopolskiego i zachodniopomorskiego od dnia 1 września do dnia 31 marca;”;
2) pkt 3 otrzymuje brzmienie:
„3) daniele:
a) byki:
– w drugim roku życia – od dnia 1 września do końca lutego, a na terenie województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego od dnia 1 czerwca do końca lutego,
– w trzecim i kolejnym roku życia – od dnia 1 września do końca lutego,
b) łanie:
– w drugim roku życia – od dnia 1 września do dnia 15 stycznia, a na terenie województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego – od dnia 1 czerwca do dnia 31 lipca oraz od dnia 1 września do dnia 15 stycznia,
– w trzecim i kolejnym roku życia – od dnia 1 września do dnia 15 stycznia,
c) cielęta – od dnia 1 września do końca lutego, a na terenie województw kujawsko-pomorskiego i wielkopolskiego od dnia 1 września do dnia 31 marca;”;
3) pkt 12 otrzymuje brzmienie:
„12) zające szaraki i dzikie króliki – od dnia 1 listopada do dnia 31 grudnia, a w drodze odłowu – do dnia 15 stycznia, a w przypadku wykonywania polowania z ptakiem łowczym od dnia 1 września do dnia 31 stycznia;”;
4) pkt 13 otrzymuje brzmienie:
„13) bażanty:
a) koguty – od dnia 1 października do końca lutego, a w przypadku wykonywania polowania z ptakiem łowczym od dnia 1 września do końca lutego,
b) kury – wyłącznie na terenach ośrodków hodowli zwierzyny, gdzie prowadzi się wolierową hodowlę bażanta – od dnia 1 października do dnia 31 stycznia, a w przypadku wykonywania polowania z ptakiem łowczym na terenie wszystkich obwodów łowieckich od dnia 1 września do końca lutego;”;
5) pkt 14 otrzymuje brzmienie:
„14) kuropatwy – od dnia 11 września do dnia 21 października, a w drodze odłowu – do dnia 15 stycznia, a w przypadku wykonywania polowania z ptakiem łowczym od dnia 11 września do dnia 30 listopada;”
§ 2. W łowieckim roku gospodarczym 2022/2023 okresy polowań:
1) w województwach lubuskim, wielkopolskim i zachodniopomorskim na jelenie szlachetne: byki i łanie w drugim roku życia,
2) w województwach kujawsko-pomorskim i wielkopolskim na daniele: byki i łanie w drugim roku życia
– rozpoczynają się z dniem wejścia w życie rozporządzenia.
§ 3. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia.
MINISTER KILMATU I ŚRODOWISKA
W porozumieniu:
MINISTER ROLNICTWA
I ROZWOJU WSI
Za zgodność pod względem prawnym, legislacyjnym i redakcyjnym
Dyrektor Departamentu Prawnego
w Ministerstwie Klimatu
Anna Kozińska-Żywar
(- podpisano kwalifikowanym podpisem elektronicznym)
UZASADNIENIE
Delegacja ustawowa zawarta w art. 44 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1995 r. – Prawo łowieckie (Dz. U. z 2020 r. poz. 1683, z późn. zm.) zobowiązuje ministra właściwego do spraw środowiska w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw rolnictwa i po zasięgnięciu opinii Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz Polskiego Związku Łowieckiego, do określenia, w drodze rozporządzenia, dla terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub jego części, okresów polowań na zwierzęta łowne. Obecnie kwestie te reguluje rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz. U. poz. 459, z późn. zm.).
W projektowanej nowelizacji zaproponowano przedłużenie okresów polowań na jelenie szlachetne w pierwszym (cielęta) i drugim roku życia (byki i łanie) na obszarze województwa zachodniopomorskiego, wielkopolskiego oraz lubuskiego oraz na daniele w pierwszym (cielęta) i drugim roku życia (byki i łanie) w województwie wielkopolskim oraz kujawsko-pomorskim. Populacje jelenia szlachetnego i daniela (gatunku obcego w naszym kraju) w ww. województwach zwiększają sią lub utrzymują na wysokim poziomie. Sytuacja taka jest konsekwencją m.in. poprawy warunków żerowych w następstwie zmian w strukturze zasiewów (rosnąca popularność uprawy kukurydzy i rzepaku), a także w strukturze lasów (wzrost udziału gatunków liściastych). Nie bez znaczenia jest także globalne ocieplenie. Skutkiem polepszenia warunków środowiskowych jest poprawa kondycji zwierząt, a ta prowadzi do zwiększenia udziału samic przystępujących do rozrodu, głównie w grupie osobników w 2. roku życia.
Wysokie zagęszczenie jeleni szlachetnych i danieli powoduje większą ich presję na uprawy rolne i leśne, a to zmusza do poszukiwania sposobów ograniczenia szkód spowodowanych przez te zwierzęta. W związku z brakiem możliwości większego odstrzału ochrona upraw polega często na ogradzaniu zagrożonych powierzchni. Zabiegi takie od lat są prowadzone w polskich lasach, natomiast dziś są stosowane także przez rolników. W efekcie pojawiają się dodatkowe bariery migracyjne, obok płotów chroniących autostrady i niektóre drogi szybkiego ruchu, co prowadzi tym samym do eskalacji szkód od zwierzyny na terenach jeszcze nieogrodzonych.
Ponadto liczebność jeleni i danieli rosnąca lub utrzymująca się na stałym wysokim poziomie w niektórych województwach powoduje wzrost ryzyka kolizji drogowych groźnych dla życia lub zdrowia ludzi.
Sezon polowań na duże jeleniowate – ze względu na ochronę zwierzyny w wysokiej ciąży i podczas odchowu młodych, koncentruje się na miesiącach jesienno-zimowych, czyli
w okresie coraz krótszego dnia. To ogranicza możliwość intensyfikacji odstrzału. Ponadto efektywność myśliwskiej ingerencji w dynamikę populacji współcześnie spada – w związku
z kontestowaniem przez społeczeństwo polowań zbiorowych, organizowanych jesienią i zimą.
Zaproponowana zmiana sezonów polowań w województwach o najwyższym zagęszczeniu jeleni szlachetnych i danieli to rozwiązanie, które od wielu lat jest praktykowane w środkowej Europie np. w Niemczech i Austrii. Letni odstrzał dotyczy osobników w początku 2. roku życia, które w rozrodzie jeszcze nie uczestniczą. Pozwoli to zrealizować część pozyskania w okresie długiego dnia, który umożliwia wybiórczy odstrzał wśród młodych zwierząt. Dzięki temu struktura pozyskania stanie się podobna do struktury wiekowej populacji, w której obok cieląt dominują właśnie zwierzęta w 2 roku życia. Za wcześniejszym rozpoczęciem okresu polowań na dwulatki przemawia także fakt, że wtedy łatwiej zidentyfikować sztuki słabsze, wyraźnie kondycyjnie odstające od stada, co wpisuje się w cele łowiectwa określone w art.. 3 pkt 3 ustawy Prawo łowieckie.
Jednocześnie wydłużenie w ww. województwach okresów polowań na jelenie szlachetne i daniele w pierwszym roku życia pozwoli na realizowanie odstrzału w dłuższym niż dotychczas okresie czasu.
Eksperyment przeprowadzony w latach 2017-2018 w kilkunastu ośrodkach hodowli zwierzyny Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasy Państwowe i na terenach doświadczalnych Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu wykazał, że wybór łaniek i szpicaków w okresie lata nie jest trudny dzięki mniejszej masie ciała, a zwłaszcza niższemu korpusowi. Ponadto letnie polowania na młode jeleniowate pozwalały ograniczyć presję chmar na uprawy rolne, co było pozytywnie oceniane przez rolników.
Dzięki prowadzeniu odstrzału wiosną i latem możliwe jest skuteczniejsze przeciwdziałanie szkodom wyrządzanym na polach. Angażują się w to bowiem także myśliwi z obwodów polnych, do których jelenie migrują na okres lata. Współcześnie coraz częściej obserwuje się problemy kół łowieckich dzierżawiących obwody polne w całym kraju, lecz w szczególności na terenie województw: zachodniopomorskiego, lubuskiego i wielkopolskiego. Wydłużenie okresu polowań i dostosowanie go do cyklu biologicznego pozwala na bardziej równomierne pozyskanie zwierzyny w skali roku, ale i w przestrzeni, przez co daje możliwość uzyskania przychodów ze sprzedaży tusz zwierzyny także kołom łowieckich dzierżawiącym tereny małolesiste, które m.in. ze środków finansowych pochodzących ze sprzedaży tusz pozyskanej zwierzyny wypłacają odszkodowania za szkody łowieckie wyrządzone przez zwierzynę w uprawach i płodach rolnych.
Dodatkowo w przedmiotowym rozporządzeniu wydłużono okres polowań na bażanty, zające i kuropatwy – wyłącznie w przypadku wykonywania polowania przy pomocy ptaków łowczych (dla sokolników) oraz umożliwiono wykonywanie polowania przy pomocy ptaków łowczych na bażanty kury również poza obwodami wyłączonymi z wydzierżawiania
i przekazanymi w zarząd (Ośrodkami Hodowli Zwierzyny). Zaproponowane w tym zakresie zmiany wychodzą naprzeciw zgłaszanym postulatom sokolników.
Sokolnictwo jest marginalną dziedziną łowiectwa, obecnie zajmuje się nim około 250 osób w kraju na blisko 128 tys. myśliwych. Skuteczność polowania przy pomocy ptaków łowczych jest niewielka, jedynie jeden na pięć ataków ptaka łowczego na zwierzynę kończy się sukcesem. Tym samym nie istnieje ryzyko zmniejszenia populacji ww. gatunków zwierząt łownych. Jednocześnie sokolnicy od dawna wskazują na problemy wynikające z obowiązujących przepisów, które komplikują możliwości wykonywania polowania z ptakiem łowczym oraz szkolenie ptaków łowczych, a tym samym zniechęcają sokolników do tego rodzaju polowania. Zmiany w zakresie umożliwienia wykonywania polowania przy pomocy ptaków łowczych na bażanty kury, na terenie wszystkich obwodów łowieckich w Polsce wynika z faktu, iż ptaki łowcze nie rozróżniają płci wypłoszonych bażantów. Sokolnik nie ma możliwości sprawdzenia, jakiej płci bażanta wystawia, a następnie wypłasza pies podsokoli oraz nie ma również możliwości odwołania krążącego i atakującego sokoła w momencie wypłoszenia potencjalnej zdobyczy. Niezależnie od powyższego należy wskazać, iż bażanty uznawane są za nieinwazyjny gatunek obcy. Jednocześnie zgodnie z obowiązującymi przepisami ptaki łowcze można szkolić tylko w czasie wykonywania polowania. Wydłużenie dla sokolników okresów polowań na bażanty, kuropatwy i zające umożliwi poprawne ułożenie ptaków łowczych oraz dalszy rozwój i kultywowanie sokolniczych tradycji w Polsce. Należy przy tym dodać, iż polskie sokolnictwo jest wpisane na Listę Reprezentatywną Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego Ludzkości UNESCO, a sokolnicy są zobowiązani do pielęgnowania tej sztuki.
Zgodnie z Konwencją UNESCO w sprawie ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego z 2003 r. każde Państwo – Strona zobowiązane jest podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego znajdującego się na jego terytorium. Jednocześnie łowy z sokołami są naturalnym sposobem polowania. Polowanie z sokołem i psem podsokolim to jedyny przykład wspólnego działania trzech całkowicie odrębnych istot: człowieka, psa i ptaka, a polowania z ptakiem łowczym mogą odbywać się w miejscach niedostępnych do polowania z bronią z uwagi na obowiązujące przepisy określające minimalną odległość strzału od zabudowań lub zgromadzeń publicznych.
Termin wejścia w życie niniejszego rozporządzenia określono na dzień następujący po dniu ogłoszenia, co pozwoli na wykorzystanie wydłużonego okresu polowań na jelenie i daniele w drugim roku życia w aktualnym łowieckim roku gospodarczym.
Zaproponowany termin wejścia w życie rozporządzenia nie narusza zasad demokratycznego państwa prawnego i nie stoi w sprzeczności z art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461).
Projekt rozporządzenia jest zgodny z prawem Unii Europejskiej i nie wymaga zasięgnięcia opinii, dokonania konsultacji oraz uzgodnienia z właściwymi organami Unii Europejskiej, w tym Europejskim Bankiem Centralnym.
Projekt rozporządzenia nie podlega procedurze notyfikacji zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie sposobu funkcjonowania krajowego systemu notyfikacji norm i aktów prawnych (Dz. U. Nr 239, poz. 2039, z późn. zm.).
Projekt nie ma wpływu na mikro, małych i średnich przedsiębiorców.
Zgodnie z art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. z 2017 r. poz. 248) projekt rozporządzenia zostanie zamieszczony w Biuletynie Informacji Publicznej, na stronie podmiotowej Rządowego Centrum Legislacji, w zakładce Rządowy Proces Legislacyjny, w celu udostępnieni go wszystkim zainteresowanym podmiotom.